ZAMEK W PAKOŚCI   Pierwsza wzmianka o Pakości pochodzi z 1216 r. i znajduje się w wykazie dóbr Klasztoru Strzeleńskiego. Kolejna ( z 1243 r. ) nadmienia kościół p.w. św. Jakuba, który znajdował się w pobliżu obecnego gimnazjum nr 1. Trzecia z 1259 r. informuje o fortyfikacji z drewna. Grodzisko te wzniesiono zapewne z polecenia Kazimierza I Kujawskiego, który toczył ciężkie boje o Pakość z książętami Wielkopolskimi. Pod koniec XIII wieku gród był ponownie własnością książąt wielkopolskich. Z nadania Przemysła II w Pakości osiadł ród Leszczyców, który w roku 1325 przystąpił do budowy murowanego zamku. W kwietniu 1332 r. pakoski zamek zaatakowali Krzyżacy. Nie udało się im go zdobyć, gdyż na czele obrońców stał bohaterski Wojciech z Kościelca, który doznawszy klęski w Brześciu Kujawskim obwarował się w Pakości. Wojskom zakonu trudno było podejść pod fortyfikacje bowiem osada znajdowała się na wyspie otoczona bagnami. Krzyżacy dowodzeni przez Ottona von Lutemberga zwinęli oblężenie w 12 VII 1332 r. Kaplica Matki Boskiej Pakoskiej kiedyś była wieżą bramną zamku- na murze widać gotyckie okienko ( na dole ) oraz ( u góry ) dwa podłużne od mostu zwodzonego.   Według badań Czesława Sikorskiego ( z lat 1985 – 1987 ) budowę zamku rozpoczynał starosta bydgoski Bogumił Leszczyc. Stwierdzono, że mury obwodowe były na planie kwadratu a zabudowa wewnątrz – drewniana. Kolejnej rozbudowy zamku dokonano pod koniec XIV wiek, I poł. XV oraz w II poł. XV wieku, kiedy to oddano do użytku murowane skrzydła przy murze południowym oraz wzniesiono wieżę będącą bramą do zamku. Dawniej zamek a dziś kościół p.w. św. Bonawentury. W pierwszym dziesięcioleciu XVI wieku XVI wieku do zewnętrznej (północnej) ściany muru dostawiono pałac o charakterze rezydencjonalnym. W roku 1610 właścicielami zamku zostali Michał, Paweł i Kacper Działyńscy. Przedstawiciele tego możnego rodu byli gorliwymi katolikami, toteż na fali namów ks. Kęsickiego, pobożności oraz rywalizacji z Zebrzydowskimi, podarowali zamek i rozległe dobra pod budowę Kalwarii. W 1631 roku do Pakości przybyli Franciszkanie, którzy przebudowali jedno z zamkowych skrzydeł na kościół p. w. św. Bonawentury. Kolejnej zasadniczej zmiany bryły zamku dokonano w latach 1755- 1770, kiedy to obiekt stracił swe pierwotne cechy obronne. W roku 1837 władze pruskie dokonały kasaty dóbr zakonu św. Franciszka. Dawny zamek- klasztor stał się własnością miejscowej parafii katolickiej. Franciszkanie wrócili do Pakości w 1931 r. i osiedli w pałacu Laubitza zaś, w 1971 r. otrzymali zwrot zagrabionej własności. Przeprowadzono wtedy remont, wskutek którego przepadło wiele gotyckich sklepień. Dziś najbardziej rozpoznawalnym elementem dawnego zamku jest wieża bramna czyli kaplica Matki Boskiej Pakoskiej. W podziemiach kościoła widać spore fragmenty muru dawego zamku. Średniowieczne schody we wieży bramnej (czyli nad Kaplicą Matki Boskiej Pakoskiej ) Nad kaplicą. Widać tu gotyckie okienka. Kościelny strych. 19 XII 2009